7.08.2006 Historia mediów

Historia prasy polskiej - lata 1939-1945

Krzysztof Dowgird

Prasa konspiracyjnaw latach 1939 - 1945, w zależności od kryteriów, liczyła około 2000 tytułów. Wykłady Magisterskiego Zaocznego Studium Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim.

Prasa polska w latach 1939 - 1945 (konspiracyjna)

Skala zjawiska:
- W zależności od kryteriów około 2000 tytułów.
Funkcje społeczne:
- Zupełnie inne, niż prasa wychodząca legalnie:
  - Funkcja informacyjna.
  - Funkcja organizatorsko - propagandowa.
    - Funkcja organizatorska:
      - Prasa konspiracyjna integrowała ludzi działających w podziemiu.
      - Pojawiał się tytuł prasowy, a wokół niego powstawała organizacja konspiracyjna.
      - Kontakty między członkami takiej organizacji opierały się na siatce kolportażowej.
    - Funkcja propagandowa:
      - Gdy Niemcy zaatakowały ZSRR (połowa 1941), trzeba było zmienić charakter prasy.
      - Wtedy prasa konspiracyjna zaczęła prezentować programy polityczne (dotychczas jedynie informowała).
      - Nie było organizacji, która nie prezentowałaby swoich celów politycznych.
  - Funkcja kształtowania postaw i zachowań.
    - Wskazywała, jak społeczeństwo ma się zachować w sytuacji ekstremalnej.
    - Piętnowała zachowania niepożądane.
  - Funkcja rozrywkowa.
Najwięksi wydawcy prasy konspiracyjnej:
- Struktury związane z Rządem Londyńskim:
  - Cywilna - Pion Delegatury Rządu na Kraj.
  - Wojskowa - Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej A.K.
  - Wydawały łącznie 1/4 całej prasy konspiracyjnej.
    - Delegatura Rządu na Kraj:
      - Posiadała Departament Prasy i Informacji.
      - Funkcjonował od marca 1941 r.
      - Współpracował z Biurem Informacji i Propagandy K.G.A.K. i koordynował działalność.
      - Organem prasowym był tygodnik Rzeczpospolita Polska.
    - Biuro Informacji i Propagandy K.G.A.K.
      - Uformowała się ostatecznie w październiku 1940 r.
      - Posiadała dział prasy, wydający prasę dla środowisk AK.
      - Główny tytuł: Biuletyn Informacyjny (tygodnik).
      - Redaktor naczelny: Alex Kamiński.
      - Nakład 40 000 egz. - największy spośród pism konspiracyjnych.
      - Oprócz wydawania prasy, Biuro Propagandy:
        
        Zbierało informacje z różnych dziedzin życia, analizowało je i przesyłało do Londynu.
        
        Zorganizowało ogromny, podziemny koncern wydawniczy.
        
        Organizowało akcje dywersyjne wobec Niemców i folksdojczów (akcja N).
        
        Zasłużył się tam grafik Stanisław Miedza Tomaszewski.
        
        W 1943 powołało Referat R:
        
        Referat dywersyjny antykomunistyczny.
- Prasa Ruchu Ludowego (sygnowane pseudonimem Roch).
  - Ok. 200 tytułów.
  - 80 % to inicjatywy lokalne.
  - Skoncentrowana na obszarach GG, na których działały Bataliony chłopskie (Lubelszczyzna i Kielecczyzna).
- Prasa Polskiej Partii Robotniczej.
  - Ok. 140 tytułów (ale od 1942 r., kiedy powstali).
  - Starali się zmienić swój wizerunek.
- Prasa Stronnictwa Narodowego.
  - Endecja była wtedy bardzo podzielona.
  - Najbardziej aktywna - formacja "Szaniec".
    - O rodowodzie endeckim, ale bliższa ONR.
- Prasa Polskiej Partii Socjalistycznej.
Były też pisma społeczno kulturalne i literackie.
- Literackie.
  - Tam debiutowali poeci okresu wojennego.
    - Sztuka i Naród.
      - Tadeusz Gajcy.
    - Drogi.
      - Krzysztof Kamil Baczyński.
      - Tadeusz Borowski.
- Satyryczne.

Pozostałe części cyklu Historia prasy polskiej:

Udostępnij znajomym:

PRZERWA NA REKLAMĘ

Zobacz artykuły na podobny temat:

Słowo Polskie, dziennik z ponadstuletnią tradycją

Cezary Kaszewski
"Słowo Polskie" zaczęło swój żywot we Lwowie, pierwszy numer ukazał się w wigilię Bożego Narodzenia 1895 roku. Pierwszy powojenny numer ukazał się na Dolnym Śląsku 1 listopada 1946 roku.

Czwarta władza w Ameryce: Nieodparty urok szklanego ekranu

Urszula Sienkiewicz
Wystarczyło kilka lat, by czołowe miejsce w amerykańskich domach zajął nowy bożek - telewizor. Artykuł udostępniony przez SAGA Foundation.

Oprah Winfrey. Historia ikony amerykańskich mediów

Małgorzata Dwornik
Kosciuszko to miasto w hrabstwie Atalla, w stanie Missisipi. Leży nad rzeką Yockanookany i ma niespełna 7500 mieszkańców, z czego połowa to Afroamerykanie. To właśnie w tej miejscowości, o polsko brzmiącej nazwie, 29 stycznia 1954 roku dwójka nastolatków: Vernita Lee i Vernon Winfrey zostali rodzicami. Swojej córeczce dali biblijne imię Orpah. Orpah Gail Winfrey.

Penny press, czyli historia tabloidów

Wojciech Polan
Penny Press ("prasa jednocentowa") to określenie opisujące ukazującą się w połowie XIX w. w Stanach Zjednoczonych tanią, brukową, tabloidalną prasę.

Bild. Historia najpoczytniejszego brukowca w Europie

Małgorzata Dwornik
To właśnie niemiecki dziennik wymyślił pierwowzór lalki Barbie. Przez rząd uznany został za zagrożenie dla wolności prasy i słowa i oskarżony o zbyt duży wpływ na sprawy państwa. Jako jedna z niewielu gazet ma specjalną kolumnę na drukowanie sprostowań, ale za to została oficjalnie wpisana do Księgi Rekordów Guinessa.

Historia Die Welt. Gazeta, której marzeniem było zjednoczenie Niemiec

Małgorzata Dwornik
2 kwietnia 1946 roku w Hamburgu, a właściwie w jego ruinach, ukazała się pierwsza niemiecka gazeta pod patronatem wojskowych władz brytyjskich. Przez lata redakcja Die Welt udowadniała, że dobry, ogólnokrajowy tytuł można wydawać poza stolicą. Kiedy już się do niej przenieśli, wyznaczali kolejne, tym razem cyfrowe szlaki.